Świętej Pamięci Profesor dr hab. med.,
Doktor Honoris Causa, FRCP
Jacek Łuczak

Profesor Jacek Józef Łuczak (ur. 30.12.1934 r. w Poznaniu – zmarł 22.10.2019 r. tamże) – lekarz, specjalista z zakresu chorób wewnętrznych, anestezjologii i intensywnej terapii, kardiologii i medycyny paliatywnej.

POCHODZENIE

Urodzony w rodzinie oficera zawodowego II Rzeczpospolitej. Absolwent Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego (1953), następnie Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Poznaniu (1959).

DROGA ZAWODOWA

Od 1965 r. Asystent w I Klinice Chorób Wewnętrznych w Szpitalu im. Pawłowa w Poznaniu (obecnie Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu). Był współorganizatorem i Ordynatorem pierwszego w Wielkopolsce i trzeciego w kraju Oddziału Reanimacji Kardiologicznej w I Klinice Chorób Wewnętrznych (1967–1970). W latach 1978−1984 kierował zespołem anestezjologów współpracujących z Kliniką Chirurgii Gastroenterologicznej Szpitala im. Heliodora Święcickiego w Poznaniu. W 1981 r. w wolnych wyborach okresu Solidarności został wybrany Dziekanem Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Poznaniu. Odwołany z przyczyn politycznych, na polecenie Ministra Zdrowia w 1982 r. Był organizatorem i Kierownikiem Zakładu Pomocy Doraźnej oraz pomysłodawcą i Współautorem programu nauczania tego przedmiotu. W latach 1985−1990 był Kierownikiem Zespołu Anestezjologicznego przy Klinice Onkologii.

NAJWAŻNIEJSZE OSIAGNIĘCIA

Był założycielem pierwszych w publicznym systemie opieki zdrowotnej jednostek opieki paliatywnej – początkowo Poradni Walki z Bólem z Zespołem Wyjazdowym (1987), następnie pierwszych w Polsce i w Europie Środkowo–Wschodniej: Oddziału Opieki Paliatywnej (1990) i akademickiej jednostki opieki paliatywnej – Kliniki Opieki Paliatywnej, Anestezjologii i Intensywnej Terapii Onkologicznej przy Katedrze Onkologii Akademii Medycznej w Poznaniu (1991), przekształconej w Katedrę i Klinikę Medycyny Paliatywnej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (2002), którymi kierował nieprzerwanie do przejścia na emeryturę w 2005 r. Następnie do końca życia pełnił obowiązki Lekarza Kierującego Oddziałem Medycyny Paliatywnej Hospicjum Palium. W 1993 r. powołał Zespół Interwencyjny, w skład którego wchodzili lekarz i pielęgniarka, który zabezpieczał pomoc chorym w godzinach popołudniowych i nocnych oraz w dni wolne od pracy – było to innowacyjne działanie, które obecnie funkcjonuje, jako Hospicjum Domowe zapewniające całodobową opiekę paliatywną w domach chorych.

Był niestrudzonym animatorem i propagatorem opieki hospicyjnej i paliatywnej, prowadząc wraz  z zespołem, szeroką działalność edukacyjną w całej Polsce, co doprowadziło do utworzenia w latach 90–tych kilkudziesięciu jednostek opieki paliatywnej w niemal całym kraju, a następnie w Europie Środkowo–Wschodniej i w Azji.

Był Autorem pierwszego w Polsce i jednego z pierwszych w Europie programu nauczania opieki paliatywnej na Wydziale Lekarskim i Pielęgniarstwa Akademii Medycznej w Poznaniu. Dzięki Jego staraniom w Polsce, jako w trzecim kraju w Europie po Wielkiej Brytanii i Irlandii, utworzono specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny paliatywnej i pielęgniarską w dziedzinie opieki paliatywnej.

Od 1991 r. współpracował z Ministerstwem Zdrowia i Opieki Społecznej w zakresie organizowania opieki paliatywnej w całym kraju, czego owocem było powstanie w dniu 25 października 2003 r. Krajowej Rady Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej. Profesor Jacek Łuczak był Przewodniczącym przez wszystkie trzy kadencje – do 2003 r. Dzięki Jego staraniom w 1994 r. Ministerstwo Zdrowia powołało stanowisko Konsultanta Krajowego w dziedzinie medycyny paliatywnej, które pełnił w latach 1994–2001. Dzięki Jego staraniom powołano stanowiska Konsultantów Wojewódzkich w dziedzinie medycyny paliatywnej we wszystkich województwach w Polsce.

W 1992 r. opracował pierwszy Program Rozwoju Opieki Paliatywnej w Polsce, ponadto dzięki Jego staraniom wspólnie ze Ś. P. Księdzem Eugeniuszem Dutkiewiczem,  świadczenia w zakresie opieki paliatywnej od 1999 r. kontraktowały, początkowo Kasy Chorych, następnie do chwili obecnej Narodowy Fundusz Zdrowia. W 1999 r. opracował pierwsze standardy opieki paliatywnej.

W 1989 r. założył jedno z pierwszych w Polsce Stowarzyszeń, mające na celu rozwijanie opieki paliatywnej: Polskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej im. Aleksandra Lewińskiego i Antoniny Mazur. Był wieloletnim Prezesem Zarządu Głównego do 2000 r. i od utworzenia w 1996 r. do końca życia Prezesem Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej.

DZIAŁALNOŚC MIĘDZYNARODOWA

Brał aktywny udział w licznych spotkaniach i Kongresach międzynarodowych opieki paliatywnej. W latach 90–tych był inicjatorem i organizatorem, wraz z Profesorem Robertem Twycrossem i Doktorem Michael Mintonem z Sir Michael Sobell House w Oxfordzie, corocznych szkoleń specjalistycznych dla lekarzy i pielęgniarek z Polski i krajów Europy Środkowo–Wschodniej, na których Wykładowcami były europejskie i światowe autorytety w dziedzinie opieki paliatywnej, m. in. Prof. Sam H. Ahmedzai, Prof. Irene Higginson, Prof. Kathleen Foley, Prof. Declan Walsh, Prof. Steven Passik.

Dzięki inicjatywie Profesora Jacka Łuczaka w latach 90–tych, ponad 100 lekarzy z Polski odbyło szkolenia w zakresie opieki paliatywnej w Wielkiej Brytanii. W 1999 r. utworzył, a następnie pełnił obowiązki Prezesa ECEPT (Central – Eastern Palliative Care Task Force – Stowarzyszenia  Rozwijania Opieki  Paliatywnej w Europie Środkowo–Wschodniej).

DROGA NAUKOWA

W 1971 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych za pracę  "Zastosowanie  fentanylu i dehydrobenzperidolu w leczeniu zawału mięśnia sercowego". W 1978 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk medycznych  na podstawie rozprawy "Rola respiratora i środków stosowanych w znieczuleniu  na rozległość doświadczalnego zawału serca u psów". W 1999 r. uzyskał stopień profesora nadzwyczajnego, a w 2002 r. tytuł profesora zwyczajnego.

Był Autorem lub Współautorem około 600 prac naukowych, publikowanych w polskich i zagranicznych czasopismach, promotorem 10 prac doktorskich z zakresu medycyny paliatywnej. Wykształcił 3 samodzielnych pracowników nauki.

W 2010 r. World  Academy of Medicine nadała Mu tytuł doktora honoris causa. 

NAGRODY I ODZNACZENIA

W 1999 r. w uznaniu zasług w rozwijaniu opieki paliatywnej i hospicyjnej otrzymał Członkostwo Królewskiego Towarzystwa Lekarskiego w Londynie (FRCP). Nagrodzony wielokrotnie prestiżowymi odznaczeniami przez Ministerstwo Zdrowia, władze miasta Poznania, różne organizacje, m. in. w 2009 r. ECCE Homo; w 2014 r. Obywatelska Nagroda Parlamentu Europejskiego za zasługi w rozwoju opieki paliatywnej w Polsce i na świecie; w 2016 r. Złoty Laur Akademicki; Wielkopolanin roku 1991 w plebiscycie Radia Merkury; odznaczony honorowym medalem im. Karola Marcinkowskiego (1993) oraz Amicus Hominis and Veritatis (2002); laureat konkursu „Liderzy medycyny” w kategorii „Osobowość Roku 2003 w Ochronie Zdrowia – zdrowie publiczne”; zwyciężył w plebiscycie „Człowiek Roku 2012” organizowanym przez Głos Wielkopolski; za rok 2012 nagrodzony Europejską Nagrodą Obywatelską; w 2013 otrzymał Wielkopolską Nagrodę imienia Ryszarda Kapuścińskiego; w 2015 r. przyznano mu tytuł Ambasadora Marki Wielkopolski; w 2017 r. uhonorowany w konkursie Wielkopolski Lekarz z Sercem im. Kazimierza Hołogi. W dniu 14 września 2019 r. podczas Konferencji 30–lecia Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej w Poznaniu został odznaczony przez Minister Jadwigę Emilewicz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Profesor Jacek Łuczak był licencjonowanym Przewodnikiem po Poznaniu, zapalonym brydżystą, współzałożycielem pierwszej w Poznaniu sekcji brydża sportowego Surma przy poznańskiej Palmiarni. Był wiernym kibicem zespołu piłkarskiego „Kolejorza” – Lecha Poznań.

Prawdziwym Dziełem Pana Profesora były spotkania z setkami, a może i tysiącami chorych i ich rodzin, z którymi potrafił nawiązywać wyjątkowe relacje, dbając o ich potrzeby i oczekiwania, odpowiadając na ich liczne niepokoje i wątpliwości. Potrafił przekraczać na wiele sposobów to, co wynikało jedynie z lekarskich, czy akademickich obowiązków. Otwartość, umiejętność słuchania i towarzyszenia drugiemu, cierpiącemu człowiekowi były wyróżniającymi Go cechami.

Cześć Jego Pamięci !

Zespół Pracowników i Woluntariuszy Hospicjum Palium w Poznaniu

Członkowie Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej
w Poznaniu, Włocławku i Wałbrzychu

Pracownicy i Dyrekcja Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu